Sterowanie wiązką odnosi się do techniki regulacji kierunku wiązki fal elektromagnetycznych lub fal akustycznych bez fizycznego przesuwania całej konstrukcji anteny lub przetwornika. Możliwość ta ma kluczowe znaczenie w różnych zastosowaniach, takich jak radary, systemy komunikacyjne, obrazowanie ultradźwiękowe i anteny progresywne. W kontekście anten, zwłaszcza anten progresywnych, sterowanie wiązką osiąga się poprzez kontrolowanie fazy i amplitudy sygnałów doprowadzanych do każdego pojedynczego elementu anteny. Dostosowując te parametry elektronicznie, antena może w czasie rzeczywistym kierować swoją główną wiązkę promieniowania w różne kierunki lub cele. Pozwala to na szybką i precyzyjną kierunkowość bez ograniczeń mechanicznych tradycyjnych anten mechanicznych.
Sterowanie wiązką osiąga się przede wszystkim poprzez technologię progresywnego układu, która obejmuje siatkę lub układ elementów antenowych. Każdy element może być sterowany indywidualnie w celu dostosowania taktowania (fazy) i amplitudy sygnału, który transmituje lub odbiera. Zmieniając te parametry w całym układzie, można kontrolować konstruktywne i destrukcyjne wzorce interferencji w celu elektronicznego sterowania wiązką. Metoda ta umożliwia elastyczne sterowanie wiązką bez konieczności fizycznej zmiany położenia anteny, dzięki czemu nadaje się do zastosowań, w których istotna jest szybka i precyzyjna kierunkowość, np. w systemach radarowych do śledzenia ruchomych celów lub w systemach komunikacyjnych w celu optymalizacji odbioru sygnału.
W obrazowaniu ultradźwiękowym kierunek wiązki odgrywa kluczową rolę w poprawie jakości obrazu i możliwości diagnostycznych. Elektronicznie kontrolując synchronizację impulsów ultradźwiękowych przesyłanych i odbieranych przez szereg elementów przetwornika, lekarze mogą regulować kierunek wiązki ultradźwiękowej w ciele pacjenta. Pozwala to na lepszą wizualizację określonych struktur anatomicznych lub obszarów zainteresowania pod różnymi kątami, bez konieczności fizycznej zmiany położenia głowicy. Zalety sterowania wiązką w ultradźwiękach obejmują lepszą rozdzielczość przestrzenną, lepszą charakterystykę tkanek i możliwość uzyskania szczegółowych obrazów z trudnych orientacji anatomicznych. Sterowanie wiązką ułatwia także wykorzystanie zaawansowanych technik obrazowania, takich jak USG 3D i 4D, gdzie wizualizacja dynamicznych struktur w czasie rzeczywistym jest niezbędna dla dokładności diagnostyki i planowania leczenia w warunkach medycznych.