Celem transpondera radarowego, powszechnie zwanego transponderem, jest poprawa widoczności i identyfikacji statków powietrznych lub innych obiektów przez systemy radarowe. Działa poprzez odbieranie sygnałów radarowych z naziemnych lub powietrznych systemów radarowych i automatyczne przesyłanie sygnału odpowiedzi. Ten sygnał odpowiedzi zawiera zakodowane informacje, takie jak kod identyfikacyjny statku powietrznego (kod Squawk), wysokość i czasami inne parametry lotu. Transponder pomaga kontrolerom ruchu lotniczego dokładnie śledzić pozycje samolotów, utrzymywać bezpieczną separację między statkami powietrznymi i skutecznie zarządzać ruchem lotniczym, szczególnie w ruchliwej przestrzeni powietrznej.
W systemach radarowych funkcją transpondera jest odbieranie przychodzących sygnałów radarowych, przetwarzanie ich w celu wydobycia określonych informacji, a następnie generowanie i przesyłanie sygnału odpowiedzi do systemu radarowego. Ten sygnał odpowiedzi zazwyczaj zawiera zakodowaną informację, która identyfikuje obiekt wyposażony w transponder, taki jak samolot, statek lub pojazd naziemny. Zastosowanie transponderów zwiększa możliwości nadzoru radarowego, dostarczając dodatkowych danych wykraczających poza zwykłe wykrywanie, ułatwiając skuteczniejsze monitorowanie i zarządzanie ruchem lub zasobami w obszarze zasięgu radaru.
W lotnictwie transponder zainstalowany w samolocie służy kilku krytycznym celom. Zwiększa możliwości kontroli ruchu lotniczego (ATC), umożliwiając systemom radarowym dokładną identyfikację i śledzenie statku powietrznego. Transponder odpowiada na zapytania radarowe unikalnym kodem Squawk przypisanym przez ATC, umożliwiając kontrolerom rozróżnienie kilku pobliskich statków powietrznych. Dodatkowo dostarcza informacji o wysokości, pomagając zachować pionową separację pomiędzy statkami powietrznymi lecącymi na różnych poziomach. Funkcjonalność ta jest niezbędna do zapewnienia bezpiecznego i efektywnego zarządzania ruchem lotniczym, szczególnie w zatłoczonej przestrzeni powietrznej oraz podczas podejść i odchyleń od lotniska.
Nadajnik w systemie radarowym służy przede wszystkim do emitowania fal elektromagnetycznych (sygnałów radarowych) do otaczającej przestrzeni. Fale te rozchodzą się na zewnątrz i oddziałują z obiektami na swojej drodze. Kiedy fale radarowe napotykają obiekty, takie jak samoloty, statki lub zjawiska pogodowe, część energii jest odbijana z powrotem do odbiornika radaru. Odbita energia jest następnie przetwarzana w celu określenia lokalizacji, odległości, prędkości i innych cech obiektów wykrytych przez system radarowy. Tym samym nadajnik odgrywa kluczową rolę w inicjowaniu procesu wykrywania radarowego i zbieraniu informacji o celach znajdujących się w jego zasięgu działania.
Główna różnica między latarnią a transponderem polega na ich zasadach działania i zastosowaniach. Latarnia, taka jak latarnia radarowa (Racon), ogólnie odnosi się do urządzenia pasywnego, które odbija przychodzące sygnały radarowe z powrotem do źródła. Służy przede wszystkim jako znacznik lub pomoc w nawigacji, poprawiając widoczność na ekranach radarów. Natomiast transponder to aktywne urządzenie, które odbiera przychodzące sygnały radarowe, przetwarza je i przesyła określony sygnał odpowiedzi do systemu radarowego. Ten sygnał odpowiedzi zawiera zakodowane informacje, takie jak kody identyfikacyjne i wysokość, ułatwiające precyzyjne śledzenie i identyfikację obiektu wyposażonego w transponder. Transpondery są szeroko stosowane w przemyśle lotniczym i morskim w celu poprawy bezpieczeństwa, nawigacji i wydajności operacyjnej.