Sterowanie wiązką w układzie fazowanym odnosi się do zdolności układu do elektronicznej regulacji kierunku nadawanego lub odbieranego wzoru promieniowania bez fizycznego przesuwania samej anteny. Układ fazowany składa się z kilku elementów anteny, które są indywidualnie sterowane za pomocą przesunięć fazowych. Dostosowując przesunięcia fazowe pomiędzy elementami, układ może tworzyć konstruktywne zakłócenia w jednym pożądanym kierunku, minimalizując lub eliminując zakłócenia w innych kierunkach. Umożliwia to układowi fazowemu elektroniczne kierowanie głównego listka lub wiązki pod określonym kątem w przestrzeni, umożliwiając szybkie i precyzyjne namierzanie sygnałów lub wykrywanie przychodzących sygnałów.
Koncepcja sterowania wiązką polega na manipulowaniu kierunkiem promieniowania elektromagnetycznego z anteny lub układu antenowego. W tradycyjnych antenach sterowanie wiązką odbywa się poprzez fizyczne przesuwanie całej konstrukcji anteny w celu zmiany kierunku wiązki. Natomiast nowoczesne techniki sterowania wiązką, takie jak te stosowane w układach progresywnych, wykorzystują środki elektroniczne do dynamicznej regulacji fazy i amplitudy sygnałów w poszczególnych elementach anteny. To elektroniczne sterowanie pozwala na szybsze, bardziej precyzyjne i adaptacyjne sterowanie charakterystyką promieniowania anteny, dzięki czemu doskonale nadaje się do zastosowań wymagających sprawnych i responsywnych systemów antenowych.
Sterowanie wiązką i kształtowanie wiązki to ściśle powiązane, ale odrębne pojęcia w technologii antenowej. Sterowanie wiązką odnosi się w szczególności do możliwości elektronicznej zmiany kierunku głównego listka anteny lub charakterystyki promieniowania. Obejmuje to regulację przesunięcia fazowego i amplitudy sygnałów w elementach anteny, aby skierować wiązkę w pożądanym kierunku. Z drugiej strony kształt wiązki to szerszy termin, który obejmuje zarówno kierunek wiązki, jak i proces kształtowania i skupiania wzoru promieniowania w celu osiągnięcia określonych celów, takich jak maksymalizacja siły sygnału wiązki w kierunku celu lub eliminacja zakłóceń z określonych kierunków. Kształtowanie wiązki obejmuje techniki takie jak interferencja konstruktywna w celu wzmocnienia sygnałów w pożądanym kierunku i interferencja destrukcyjna w celu tłumienia sygnałów w niepożądanych kierunkach.
Przetwornik progresywny kieruje wiązką kontrolując przesunięcie fazowe i amplitudę sygnałów w poszczególnych jej elementach. Każdy element przetwornika z układem fazowanym ma wpływ na ogólny wzór promieniowania, a dostosowując czas i wielkość sygnałów w każdym elemencie, układ może elektronicznie sterować wiązką. To elektroniczne sterowanie wiązką pozwala na szybką i precyzyjną regulację kierunku wiązki bez fizycznej zmiany orientacji całego układu. Przetworniki z układem fazowanym są wykorzystywane w różnych zastosowaniach, w tym w systemach radarowych, obrazowaniu ultradźwiękowym, antenach komunikacyjnych i czujnikach akustycznych, gdzie precyzyjna kontrola i elastyczność są niezbędne do zoptymalizowania wydajności.
Sterowanie wiązką jest niezbędne w systemach antenowych z kilku powodów. Po pierwsze, umożliwia antenom dynamiczne śledzenie ruchomych celów lub komunikację z urządzeniami mobilnymi w sieciach bezprzewodowych. Dostosowując kierunek wiązki, anteny mogą utrzymać silną siłę sygnału do zamierzonego odbiornika, minimalizując jednocześnie zakłócenia z innych kierunków. Po drugie, sterowanie wiązką poprawia wydajność i wydajność systemów komunikacyjnych, skupiając przesyłaną energię tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna, poprawiając odbiór sygnału i szybkość transmisji danych. W zastosowaniach radarowych sterowanie wiązką umożliwia wykrywanie i śledzenie zwrotnych celów, optymalizując obserwację i możliwości obronne. Ogólnie rzecz biorąc, sterowanie wiązką poprawia wydajność, elastyczność i możliwości adaptacji anteny w szerokim zakresie zastosowań w telekomunikacji, radarach, systemach wykrywania i obrazowania.